Polski Klaster Rzeczny oraz Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Gdańsku realizują cykl webinarów poświęconych przyszłości polskich rzek. Siódme z cyklu spotkanie odbędzie się 23 października 2025 i dotyczyć będzie politycznemu i gospodarczemu znaczeniu wód i rzek.
Webinarium 7: „Wody oraz rzeki w polityce i gospodarce” – rola zasobów wodnych w rozwoju Polski
23 października 2025 r. odbyło się siódme z cyklu webinarium „Wody oraz rzeki w polityce i gospodarce”, organizowane przez Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Gdańsku w partnerstwie z Polskim Klastrem Rzecznym. Spotkanie poświęcone było znaczeniu rzek, mórz i zasobów wodnych w kształtowaniu polityki przestrzennej oraz gospodarki i bezpieczeństwa Polski. Webinarium otworzyli: dr hab. Beata Majecka, prof. UG i prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego Oddział w Gdańsku, oraz Bogdan Grajewski – prezes Polskiego Klastra Rzecznego. Spotkanie poprowadził dr Tomasz Nowosielski.
Pierwszym prelegentem był dr hab. Gracjan Cimek, prof. Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni, który przedstawił referat pt: „Znaczenie geostrategiczne szlaków wodnych”. Profesor zwrócił uwagę, na znaczenie szlaków wodnych dla współczesnej gospodarki i geopolityki oraz wskazał na rolę globalnych korytarzy transportowych w kształtowaniu polityki handlowej poszczególnych krajów. Przedstawił także obecnie funkcjonujące główne szlaki transportowe w relacji wschód – zachód (Azja Wschodnia, Południowa i Zachodnia – Europa) oraz północ południe INSTC (International North–South Transport Corridor). Prelegent omówił działania państw reprezentujących organizację ekonomiczną BRICS+ (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, Republika Południowej Afryki, Egipt, Etiopia, Indonezja, Iran, Zjednoczone Emiraty Arabskie), mające na celu zbudowanie międzynarodowego systemu transportowego łączącego wymienione kraje. W referacie, obok już działających powiązań transportowych, omówiono również możliwe do uruchomienia nowe szlaki transportowe, gdzie istotne znaczenie dla handlu morskiego będzie miała północna droga morska, prowadząca przez Ocean Arktyczny. Tym rozwiązaniem zainteresowane są władze chińskie, ze względu na znaczne skrócenie czasu rejsu statków z Chin do Europy (obecnie ok 31-33 dni, droga północna 19-20 dni). Światowe szlaki wodne mają szczególnie istotne znaczenie handlowe i militarne dla dużych krajów o rozwiniętej gospodarce oraz prowadzących aktywną politykę w skali globalnej.
Prezentacja dr hab. Gracjan Cimek, prof. AMW w Gdyni
Kolejnym mówcą był dr Michał Graban, wykładowca akademicki i samorządowiec od wielu lat związany z Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, który zaprezentował referat „Geograficzne aspekty lokalizacji Polski w kontekście globalnej konkurencyjności”. W swoim wystąpieniu przedstawił Polskę jako „potamokrację” – kraj, którego rozwój historyczny, gospodarczy i komunikacyjny był determinowany przez system rzeczny Wisły i Odry. Transport wodny, funkcjonujący na sieci śródlądowych dróg wodnych, pozwalał przewozić ładunki do portów morskich, które umożliwiały prowadzenie swobodnego handlu morskiego. Rzeki wyznaczały w średniowiecznej Polsce kształt sieci komunikacyjnej, która definiowana była przebiegiem rzek południe – północ. Powstawały korytarze transportowe o orientacji północ-południe, ale wraz z zwiększeniem terytorium Polski na wschód powstawały drogi lądowe obejmujące kierunek wschód – zachód. Współcześnie strategiczne znaczenie dla Polski i jej konkurencyjności gospodarczej ma relacja komunikacyjna północ – południe, ze względu na dostęp do Bałtyku. Uniia Europejska wyznaczyła Transeuropejską sieć transportową - TENT, gdzie wyróżnić można głównie korytarze północ-południe, łączące M. Bałtyckie i Północne z M. Śródziemnym i Adriatykiem. System korytarzy transportowych, bazujący na szlakach drogowych, kolejowych, lotniczych, morskich oraz rzecznych ma zwiększyć konkurencyjność państw europejskich, w tym także Polski. Dr Graban wskazał również na konieczność rozwoju żeglugi śródlądowej w oparciu o Krajowy Program Żeglugowy do 2030 roku, jako elementu zrównoważonej polityki transportowej i czynnika zwiększającego konkurencyjność gospodarki Polski.
Wystąpienie prelegentów stało się pretekstem do dyskusji, w której poruszano problemy wynikające z globalnych uwarunkowań polityczno – gospodarczych i lokalnych warunków rozwoju systemu transportowego Polski ze szczególnym uwzględnieniem transportu śródlądowego.
dr hab. Gracjan Cimek, prof. AMW w Gdyni, Katedra Stosunków Międzynarodowych. W badaniach koncentruje się na polityce rozumianej jako dążenie do dobra wspólnego gwarantującego rozwój kultury upodmiotawiającej człowieka. Preferuje podejście holistyczne i transdycyplinarne wymagające nowej metodologii badań społecznych. Rozwija geopolitykę realizmu krytycznego. Obecnie skupia się na zagadnieniu zmieniającego się porządku międzynarodowego i roli BRICS w budowaniu alternatywnego modelu rozwoju cywilizacji ludzkiej, który zastąpi układ hegemoniczny podtrzymujący neoliberalny kapitalizm korporacyjny. Autor osiemdziesięciu prac naukowych opublikowanych w Polsce i za granicą (w języku angielskim, chińskim, francuskim i rosyjskim) oraz trzech książek. Ostatnia z 2017 roku nosi tytuł "Podstawowe problemy geopolityki i globalizacji".
dr Michał Graban - publicysta, samorządowiec i wykładowca akademicki. Dr nauk społecznych, autor książki „Gdynia wobec przeobrażeń cywilizacyjnych XX i XXI wieku”. Wykłada w Wyższej Szkole Administracji i Biznesu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Gdyni, związany także z Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, gdzie zajmuje się problematyką gospodarki morskiej. W bieżącym roku ukaże się jego książka „Pomiędzy zakorzenieniem a kreacją. Tożsamość Pomorza jako czynnik przewagi konkurencyjnej”. Zainteresowania badawcze obejmują współczesne przemiany cywilizacyjne, wpływ kultury na gospodarkę, geopolitykę i globalne łańcuchy dostaw, a także tożsamość regionalną Pomorza. Łączy pasję do budowy kanałów żeglugowych z „duchem ziemi”, bowiem, jak mawiał Faust Goethego: „Kiedy aż do śmierci bez wytchnienia działam, to natura jest wobec mnie zobowiązana”.
dr Tomasz Nowosielski - adiunkt na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego, w Katedrze Transportu i Handlu Morskiego. Zajmuje się zagadnieniami ekonomiki transportu morskiego, logistyki oraz systemów kontenerowych. W swojej pracy badawczej analizuje m.in. determinanty rozwoju globalnego żeglugowego transportu kontenerowego. Jest autorem i współautorem licznych publikacji naukowych związanych z gospodarką morską, handlem morskim, funkcjonowaniem portów morskich i lądowo-morskimi systemami transportowymi. W obszarze zainteresowań badawczych mieszczą się także technologie informatyczne wspierające procesy transportowe.